flamengista flamengista
723
BLOG

Brazylia: pierwszy ponowoczesny zamach stanu

flamengista flamengista Gospodarka Obserwuj notkę 6

Decyzja Kongresu, popierająca wszczęcie procedury impeachmentu prezydent Dilmy Rousseff, symbolicznie spina klamrą ostatnie ćwierćwiecze brazylijskiej demokracji.

W 1992 roku młode elity brazylijskie - głównie studenci - wystąpili przeciwko prezydentowi Collorowi, domagając się jego ustąpienia. Fernando Collor de Mello był pierwszym demokratycznie wybranym prezydentem po okresie brutalnych rządów junty wojskowej w latach 1964-1984. Reprezentant elit, pochodzący z bogatego rodu polityków rządzących od dziesięcioleci biednym stanem Alagoas w północnow-wschdniej części kraju. Doświadczenie polityczne miał znikome, zaś w czasie dyktatury należał do partii rządzącej (ARENA). W drugiej turze wyborów Collor pokonał Luisa Ignacio Lula da Silvę, zwanego po prostu Lulą. Lula w czasie dyktatury był popularnym przywódcą związkowym, siedział w więzieniu za działania w opozycji przeciwko dyktaturze. To było starcie cywilizacji: młody i przystojny Collor popierany przez wszystkie mainstreamowe media zarzucał dawnemu przywódcy związkowemu, że ten był komunistą. Wyciągnięto też skandal obyczajowy. Z drugiej strony media głównego nurtu "zapomniały" wspomnieć, że patron kariery politycznej Fernando, jego ojciec Arnon de Farias Mello wsławił się... morderstwem posła podczas obrad Kongresu w 1963.

Collor wygrał w 1989, po czym zaczęły się polityczne jaja. Nieudane reformy neoliberalne, skandale obyczajowe i najgorsze - wielka afera korupcyjna, którą ujawnił... brat prezydenta Pedro (co jest dowodem na to, że latynoskie telenowele nie są do końca oderwane od rzeczywistości!). Wówczas to studenci pomalowali swoje twarze (tzw. ruch Caras Pintadas) i wyszli na ulice, domagając się ustąpienia prezydenta. Media głównego nurtu zrozumiały, że wiatr wieje już z innego kierunku i protesty poparły. Collor ustąpił, uniknął więzienia i wyjechał - wydawało się na zawsze - do USA.

Dzisiaj sytuacja z pozoru jest identyczna. Powodem rozpoczęcia impeachmentu jest gigantyczna afera korupcyjna Lava-Jato (czyli "myjnia samochodowa"), w którą uwikłani są najważniejsi politycy partii rządzącej (socjaldemokratycznego PT, czyli Partia Robotników). Włącznie z ex-prezydentem Lulą, główną doradczynią polityczną Dilmy Gleisi Hoffman i wielu innych. Sama Dilma oskarżana jest o conajmniej krycie swoich kolegów, a więc o skandalu wiedziała i nic nie zrobiła.

Podobieństwo jest jednak pozorne. W istocie chodzi o próbę pozbawienia władzy PT. Partia Robotników rządzi (w Brazylii jest system prezydencki) nieprzerwanie krajem od 2003 roku, wybierając w demokratycznych wyborach 4 krotnie z rzędu swojego prezydenta. Najpierw był to Lula (2003-2011), następnie zastąpiła go Dilma Rousseff (2011-2014 i 2014-2016). W czasach PT nastąpiła dramatyczna, ale korzystna dla tego kraju transformacja społeczno-gospodarcza. Dzięki korzystnej koniunkturze gospodarczej na rynkach światowych (gł. rozwój Chin, w mniejszym stopniu USA i UE, na które to rynki Brazylia eksportuje swoje surowce i żywność) rozpoczęto hojne programy socjalne, edukacyjne i zdrowotne. 40 mln Brazylijczyków wyciągnięto z biedy, dołączając do aspirującej klasy średniej. Znacząco spadła liczba analfabetów i młodzieży nie kończącej szkół średnich. W całym kraju dzieci biedoty zostały objęte obowiązkowym systemem szczepień i opieką lekarską.

Niestety, nie dla wszystkich zmiany były zmianami na lepsze. Dla tradycyjnie rządzącej krajem elity koszty życia znacząco wzrosły. Wcześniej przeciętna brazylijska rodzina zatrudniała empregadas - najczęściej czarnoskóre kobiety (bieda jest w Brazylii skorelowana z kolorem skóry), które prały, sprzątały, opiekowały się dziećmi. Często nocowały w wielkich posiadłościach swoich panów, mając do dyspozycji osobne wejście dla służby i klitkę z łóżkiem i mikro-łazienką - w ten sposób były do dyspozycji 24 h na dobę. Do tego ogród pielęgnował jakiś niewykwalifikowany czarnoskóry lub mulat, na portierni osiedla (ogrodzonego wysokim murem od biednych, w obawie przed napadami) siedziała armia nisko opłacanych ochraniarzy. Na kortach tenisowych piłki podawali czarnoskórzy chłopcy za reala na godzinę (obecnie 1 real = ca. 1 zł), w restauracjach usługiwali czarni kelnerzy. Polityka PT spowodowała, że ludzie ci uzyskali godność i poczucie własnej wartości, a przepisy dotyczące płacy minimalnej doprowadziły do znaczącego wzrostu cen ich usług.

Od znajomych brazylijskich parę lat temu już słuchałem narzekania, że "żyć się już nie da", bo "stać mnie zaledwie na zatrudnienie sprzątaczki raz w tygodniu". Faktycznie, jak wcześniej miało się do dyspozycji armię niewolników, pardon - służby - to była to zmiana szokująca.

Brazylijskie elity były zaniepokojone rządami PT. Wydawało się, że niepopularna Dilma przegra reelekcję. Stało się jednak inaczej. Co gorsza, będący na emeryturze politycznej Lula zapowiedział możliwy powrót i walkę o prezydenturę po zakończeniu 2 kadencji Dilmy. A Lula odchodził z urzędu mając... 95% poparcie w sondażach. Dodajmy, że w Brazylii udział w wyborach jest obowiązkowy, więc szansa na 5 kadencję prezydencką dla PT z rzędu stała się realna.

Gdy wybuchła afera korupcyjna Lava-jato, brazylijska prawica zrozumiała, że to jest jej życiowa szansa. Faktycznie, w gigantyczne machlojki uwikłani byli najbardziej eksponowani liderzy PT, z Lulą na czele. Problem niestety polega na tym, że w proceder łapówkarski byli uwikłani wszyscy - również politycy z opozycji i centroprawicowej koalicji. W tym i... ex-prezydent Collor, który od 2006 roku pełni funkcję senatora republiki!

Rozpoczęto więc skoordynowaną kampanię medialną, domagając się ustąpienia Dilmy. Było to o tyle łatwiejsze, że mainstreamowe media kontrolowane są nadal przez te same grupy interesu i partie, które współpracowały z dyktaturą wojskową i wspierały Collora w 1989 r. Do tego zaktywizowano klasę średnią, która "spontanicznie" zaczęła się pojawiać na masowych demonstracjach.

Powołana komisja parlamentarna badająca sprawę miała w swoim składzie znaczną grupę posłów mających korupcyjna przeszłość, zaś jeden z jej przewodniczących poszukiwany był przez machinacje finansowe przez Interpol. Wreszcie sędzia prowadzący postępowanie, który wrzucał na swoje konto FB zdjęcia z demonstracji na rzecz impeachmentu.

Rewolucja sanacyjna ma sens, gdy obywa sie demokratycznie, a reformujący są uczciwsi od poprzednich rządzących. W Brazylii niestety nie ma na to szansy. Co gorsza, kryzys gospodarczy z którego Brazylia nie potrafi się wydźwignąć może zachęcić prawicę do cięć budżetowych, w tym do redukcji programów socjalnych. Tego te 40 mln Brazylijczyków zawdzieczających PT lepsze życie nie zaakceptuje.

Kryzys polityczny w Brazylii nie zakończy się więc zbyt szybko. Kraj, do niedawna aspirujący do roli mocarstwa regionalnego po raz n-ty w swojej historii marnuje swoją szansę.

flamengista
O mnie flamengista

Założyłem bloga, bo denerwuje mnie poziom dyskusji na tematy ekonomiczne, która toczy się w polskim internecie. Szczególnie teraz, gdy wchodzimy w okres spowolnienia, a może nawet (odpukać!) recesji. Idea bloga jest prosta - przedstawienie diagnoz/opisu polskiej gospodarki w sposób przystępny, właśnie "na chłopski rozum". Na ile to się uda, zależy nie tylko ode mnie, ale i od użytkowników:)

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Gospodarka